Stopy procentowe w Polsce
Stopy procentowe w Polsce są narzędziem polityki monetarnej polskiego banku centralnego, których zadaniem jest regulowanie ilości pieniądza na polskim rynku.
Ich wysokość określa Narodowy Bank Polski, wpływając tym samym na stopy procentowe rynku międzybankowego, co w konsekwencji ma także swoje odzwierciedlenie w oprocentowaniu kredytów oraz depozytów w placówkach komercyjnych. Obecnie istnieje pięć podstawowych stóp procentowych NBP: referencyjna, lombardowa, depozytowa, redyskontowa i dyskonta weksli.
Stopa referencyjna
Operacje otwartego rynku są działaniami banku centralnego, które polegają na kupowaniu lub sprzedawaniu rządowych papierów wartościowych w celu regulowania podaży pieniądza kredytowego w polskiej gospodarce. Właśnie w ich trakcie Narodowy Bank Polski emituje rentowność bonów pieniężnych, co nazywamy stopą referencyjną. Jej wysokość wpływa na ogólny poziom WIBOR-u, czyli wysokości oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym, który z kolei stanowi jego podstawę w odniesieniu do kapitału obcego.
W Polsce stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego po raz pierwszy została ustalona 6 lutego 1998 roku przez Radę Polityki Pieniężnej i od tamtego momentu należy do podstawowych stóp procentowych. Od 5 marca 2015 roku wynosi ona 1,50%, co jest najniższą wartością w historii jej pomiarów.
Stopa lombardowa
Kolejna z podstawowych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego określa cenę, po której bank centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych. Kwota kredytu w tym przypadku jest ustalana poprzez nieprzekroczenie 80% papierów wartościowych obciążonych zastawem. Podobnie jak przy stopie referencyjnej, w Polsce kredyt lombardowy jest określany przez Radę Polityki Pieniężnej.
Druga z podstawowych stóp NBP w Polsce jest podstawą do określenia maksymalnej kwoty pożyczek i kredytów, a jej obecna wysokość od 5 marca 2015 roku plasuje się na poziomie 2,50%.
Stopa depozytowa
Kształtowanie stopy oprocentowania jednodniowych wkładów terminowych dla banków komercyjnych, które mają nadmiar płynności określa się przy użyciu ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej stopy depozytowej. Komercyjne placówki mają w swoim zwyczaju oferowanie lepszych warunków, czego celem jest przyciągnięcie jak największej ilości klientów i z tego względu stopa depozytowa na rynku bankowym nazywana jest także podłogą.
Innymi słowy stopa ta jest najniższym możliwym oprocentowaniem na rynku, a po raz pierwszy została ustalona 1 grudnia 2001 roku w celu ograniczenia wahań krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym. Największą wartość osiągnęła ona 1 marca 2006 roku, kiedy wynosiła 2,5%, natomiast w chwili obecnej jej poziom wynosi 0,50%.
Stopa redyskontowa
Bank centralny przyjmuje do redyskonta (wykup przez bank weksli już dyskontowanych) spełniające określone warunki weksle od banków komercyjnych, a do obliczania ceny, jaką trzeba za nią zapłacić służy określana przez Radę Polityki Pieniężnej stopa redyskontowa. Od 1 maja 2004 roku, czyli od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej, wysokość oprocentowania rezerw banków komercyjnych utrzymywanych w ryzach NBP wynosi 0,9 stopy referencyjnej, dlatego też ma ona tak duże znaczenie w polskim systemie bankowym.
Stopa redyskontowa ma również duży wpływ na podaż pieniądze – w przypadku jej podwyższenia zmniejszana jest kreacja pieniądza, natomiast obniżenie powoduje zwiększenie jego kreacji w gospodarce. Od 5 marca 2015 roku stopa ta utrzymuje się na poziomie 1,75%.
Stopa dyskonta weksli
W momencie przyjęcia przez bank centralny od banków komercyjnych wcześniej dyskontowanych weksli naliczana jest z kolei ostatnia z podstawowych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego – stopa dyskonta weksli. Ustalana ona jest przez Radę Polityki Pieniężnej, a ze względu na małą popularność weksli na polskim rynku, nie odgrywa ona zbyt dużej roli w polityce monetarnej NBP.
Stopy procentowe w Polsce
Mówiąc o stopach procentowych, można mieć na myśli także inne rodzaje cen, na przykład stopy rynkowe (oprocentowanie kredytów i depozytów na rynku międzybankowym – sprawdź aktualne oprocentowanie w rankingu kredytów) czy oprocentowanie kredytów i depozytów udzielanych lub przyjmowanych przez banki klientom lub od klientów spoza wyznaczonego sektora bankowego. Proces wyliczania oprocentowania jest indywidualnie planowany przez dany bank i z reguły używa się do tego jako wyznacznika stopy rynkowej.
Ustalone 5 marca 2015 roku wysokości stóp procentowych nie zostały w tym roku zaktualizowane przez Radę Polityki Pieniężnej, co oznacza, że stopa referencyjna w dalszym ciągu utrzymuje się na poziomie 1,5%. Jak mówią fachowcy, taka praktyka jest odpowiednia dla zachowania obecnego stanu gospodarki w Polsce i nie powoduje żadnych zmian w odniesieniu do równowagi makroekonomicznej w kraju. Głównym czynnikiem takich recenzji jest chociażby obecny popyt, wspierany przez stabilny wzrost konsumpcji oraz rosnące inwestycje. Temu z kolei sprzyja poprawa statusu poziomu bezrobocia, pozytywne nastroje coraz większej ilości konsumentów oraz dobra sytuacja ekonomiczna firm.