Urlop macierzyński – zasady

Urlop macierzyński przysługuje każdej kobiecie, która w trakcie trwania stosunku pracy została mamą. Nie ma tutaj znaczenia długość stażu pracy ani wymiar czasu pracy. Jest to urlop płatny, a pracownica objęta jest szczególną ochroną prawną przez cały czas jego trwania – nie można jej wówczas np. zwolnić z pracy.

Długość urlopu macierzyńskiego

Każda kobieta, która zatrudniona jest na umowie o pracę, bądź dobrowolnie opłaca ubezpieczenie chorobowe (będąc zatrudniona na umowę zlecenie lub też prowadząc działalność gospodarczą), urodzi dziecko ma prawo do urlopu macierzyńskiego. W przypadku pojedynczej ciąży trwa on 14 tygodni dla matki i 6 tygodni dla matki lub ojca (jeżeli spełnia on określone warunki) – w sumie trwa więc 20 tygodni. Jeżeli urodziło się dwoje dzieci urlop ten wynosi 31 tygodni, troje – 33, czworo – 35, a pięć lub więcej dzieci gwarantuje 37 tygodniowy urlop macierzyński. Urlop ten pracownica może zacząć wykorzystywać już przed porodem, nie może jednak być dłuższy niż 6 tygodni i skróci on okres urlopu macierzyńskiego po porodzie.

Dokumenty dotyczące urlopu macierzyńskiego

Co ważne, nie trzeba składać żadnych specjalnych wniosków, jeżeli chcemy skorzystać tylko z podstawowego 20 tygodniowego urlopu macierzyńskiego. Zobowiązani jesteśmy jednak dostarczyć pewne dokumenty pracodawcy. Zaświadczenie o przewidywanej dacie porodu przyda się mamom, które chcą skorzystać z części urlopu macierzyńskiego przed porodem. Skrócony odpis aktu urodzenia dziecka natomiast musimy dostarczyć, jeżeli chcemy skorzystać z urlopu macierzyńskiego od dnia porodu. Możemy dostarczyć też kopię tego dokumentu, o ile poświadczone zostało, iż jest ona zgodna z oryginałem.

Jeżeli matka dziecka nie chce wykorzystać całego 20 tygodniowego okresu przysługującego jej urlopu macierzyńskiego, może przekazać 6 tygodni ojcu dziecka. Musi poinformować o tym swojego pracodawcę składając wniosek, w którym zaznaczy, do kiedy będzie korzystać z urlopu, a od kiedy opiekę nad dzieckiem przejmie ojciec. Powinna posiadać też zaświadczenie pracodawcy ojca dziecka. który potwierdza, że wykorzysta on pozostałą część urlopu. Ojciec dziecka musi złożyć podobny wniosek swojemu pracodawcy.

Urlop rodzicielski

Od 2016 roku nie ma już dodatkowego urlopu macierzyńskiego, który trwał 6 tygodni. Ten okres został dodany do urlopu rodzicielskiego, który kiedyś wynosił 26 tygodnie. Zsumowany czas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w dalszym ciągu wynosi więc 52 tygodnie. Rodzicom opłacającym składkę chorobową, przysługują 32 tygodnie  (bądź 34 w przypadku ciąży mnogiej) urlopu rodzicielskiego, który mogą wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 rok życia. Aby go uzyskać, musimy złożyć odpowiedni wniosek nie później niż 14 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. W składanym wniosku musimy zawrzeć informację, w jaki sposób rodzice chcą podzielić się urlopem.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Zasiłek macierzyński wypłacany jest w wysokości 100% wynagrodzenia, a rodzicielki w 60%. Jeżeli jednak zdecydujemy się od razu by wykorzystać oba przysługujące urlopy przez cały czas ich trwania, czyli 52 tygodnie, wypłacane będzie nam 80% wynagrodzenia. Możemy także korzystać z dodatkowego urlopu rodzicielskiego wciąż pracując. Musimy być jednak zatrudnieni u tego samego pracodawcy, który udziela nam urlopu, a wymiar pracy nie może być większy niż pół etatu – wówczas także o połowę zmniejsza się wymiar zasiłku rodzicielskiego. W tym przypadku urlop rodzicielski wydłuża się do 64 tygodni w przypadku jednego dziecka i do 68 tygodni w przypadku ciąży mnogiej.

Świadczenie rodzicielskie

W roku 2016 rodzice, którym do tej pory nie przysługuje ani prawo do zasiłku macierzyńskiego czy wychowawczego uprawnieni są do pobierania przez 52 tygodnie od dnia narodzin dziecka specjalnego świadczenia rodzicielskiego. Wynosi ono 1000 zł netto i nie ma przy nim znaczenia dochód, ani rodzaj zatrudnienia. Przysługuje on więc także studentom, rolnikom czy osobą poszukującym pracy, bądź pracującym na umowę o dzieło. W przypadku ciąży mnogiej okres wypłaty tego świadczenia wydłuża się.

Ochrona prawna

Kobieta, która podczas stosunku pracy urodziła dziecko, ma gwarancję powrotu do pracy. Dotyczy to nie tylko urlopu macierzyńskiego, ale też rodzicielskiego. Ojcowie, którzy skorzystają więc z urlopu rodzicielskiego, także nie muszą obawiać się o posadę. Przepisy stanowią, że jeżeli pracodawca nie ma możliwości przywrócić nas na stanowisko, które obejmowaliśmy przed przejściem na urlop, musi zatrudnić nas na stanowisko równorzędne, bądź odpowiadające naszym kwalifikacjom zawodowym. Pracodawca nie może także obniżyć nam wynagrodzenia. Jedynie, gdy pracodawca nie ma możliwości zatrudnienia pracownika, ani na poprzednim stanowisku, ani na takim, które odpowiada jego kwalifikacjom, może on wypowiedzieć nam umowę. Podczas trwania zarówno urlopu macierzyńskiego jak i rodzicielskiego nie możemy zostać zwolnieni, od momentu złożenia wniosku, aż do końca urlopu. Wyjątek stanowi upadek lub likwidacja firmy, w której jesteśmy zatrudnieni.

Podsumowując, jeżeli pracownica zostanie mamą w momencie, gdy jest zatrudniona na umowę o pracę, bądź opłaca składki chorobowe będąc zatrudniona na umowie zleceniu, przysługuje jej prawo do urlopu macierzyńskiego. W następnej kolejności może starać się o urlop wychowawczy. Także ojciec dziecka może z tego przywileju skorzystać. Rodzice wracający z urlopów związanych z wychowaniem dziecka objęci są dodatkową ochroną, która gwarantuje możliwość powrotu do pracy. Dodatkowo od tego roku rodzice bez umowy o pracę, bezrobotni, bądź studiujący mogą uzyskać świadczenie rodzicielskie.